Zelfsturing krijgt momenteel veel aandacht in de hedendaagse organisatieontwikkelingen. Toch is zelfsturing niet nieuw. Wij zien het bij Lean werken, waarbij medewerkers op het moment dat er iets niet goed gaat aan het ‘gele’ koord trekken en daarmee de assemblagelijn stil leggen om zelf het probleem op te lossen. Daarnaast zien we het als fundament bij Agile werken waarbij het scrum team zelf de werklast bepaalt en de opgedane ervaringen gebruikt om continu het eigen werk te verbeteren.

De volgende verdiepingsslag is Holacratie. Hierbij faciliteert de organisatie een werkomgeving waarbij medewerkers zich optimaal kunnen ontplooien en wordt (volledig) afstand gedaan van het traditionele top-down managen.

Zelfsturing lijkt zich te ontwikkelen net zoals de natuur die zich telkens schikt naar de nieuwe omstandigheden. De evolutie van organisaties en teams gaat beduidend langzamer dan de markt eigenlijk vraagt. Meer dan 90% van de organisaties is nog steeds traditioneel hiërarchisch georganiseerd. Gelukkig experimenteren steeds meer bedrijven met nieuwe en meer flexibele vormen van organiseren.

Een vorm van flexibel organiseren heet nu dus zelfsturing. Hoe stap je als organisatie over en wat heb je nodig bij een succesvolle implementatie? 

Collega organisatieadviseur Wendy van der Klein schrijft hier het volgende over. Persoonlijk leiderschap houdt in dat mensen de volledige verantwoordelijkheid nemen voor zichzelf en de verantwoordelijkheden binnen hun rol. Dat moet ook wel, want in een zelfsturend concept is er geen ‘baas’ meer die dat leiderschap neemt. Met het gezamenlijk verdelen van het werk, wordt het leiderschap onder de mensen verdeelt. Voortaan leid je jezelf en je eigen werk.

Zelfsturing succesvol implementeren betekent:

DE VERANDERING INZETTEN VANUIT EEN INTEGRAAL PERSPECTIEF

We zijn gewend om bij een transitie de focus te leggen op wat er moet veranderen in de structuur van de organisatie. Aan de tekentafel bedenkt een klein groepje een nieuw design dat vervolgens wordt uitgerold. Ons advies is om vanaf het begin te werken aan de structuur én aan wat er nodig is in termen van persoonlijke kwaliteiten, vaardigheden en gedrag en welke waarden en cultuur aansluit op de verandering. Kortom een integrale aanpak.

OEFENEN MET 100% VERANTWOORDELIJK ZIJN

Zelfsturing vereist vanaf dag 1 de specifieke vaardigheid van volledig verantwoordelijkheid zijn voor de rollen die je inneemt. Zonder deze vaardigheid zullen de voormalige managers namelijk niet bereid zijn om autoriteit te distribueren naar medewerkers. Voor het loslaten van autoriteit is het vertrouwen nodig dat medewerkers volwassen genoeg zijn om de taak om zich te nemen en zich verantwoordelijk tonen. Daar hoort trouwens ook bij dat medewerkers op tijd aangeven waar ze die verantwoordelijkheid niet (meer) kunnen dragen.

AANDACHT VOOR DE BEHOEFTE AAN VERBONDENHEID

Drie belangrijke psychologische basisbehoeften van de mensen in organisaties (en daarbuiten) zijn autonomie, bekwaamheid en verbondenheid. Zelfsturing is in hoge mate ondersteunend aan autonomie en bekwaamheid. De behoefte aan verbondenheid komt echter vaak in het gedrang. Besteed dus vanaf het begin aandacht aan het concept individualiteit in verbondenheid; je doet het wel zelfsturend, maar niet alleen. Voorbeelden zijn: elkaar feedback leren geven, verbindende communicatie oefenen, een buddy systeem opzetten. En vooral ook als team met elkaar de tijd nemen om buiten je rollen en verantwoordelijkheden elkaar beter te leren kennen, vertrouwen op te bouwen en plezier te hebben. Ook hier geldt: leid je zelf.

Wil je met iemand verder praten over de implementatie van zelfsturing?